Fundacja to organizacja pozarządowa, której podstawą jest majątek przeznaczony przez jej założyciela (Fundatora) na określony cel.
Fundację charakteryzują następujące cechy:
- jest organizacją pozarządową,
- jest powoływana przez Fundatora (osobę fizyczną lub osobę prawną),
- ma wyodrębniony majątek,
- realizuje cel społecznie lub gospodarczo użyteczny, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami,
- jest organizacją nienastawioną na zysk,
- ma osobowość prawną,
- działa w oparciu o statut, tj. dokument, określający nazwę organizacji, jej cele, wewnętrzną strukturę itp.,
- jest rejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym,
- może prowadzić działalność gospodarczą, a uzyskane zyski przeznacza na swoją działalność statutową.
Do powstania fundacji konieczne są następujące akty prawne:
- oświadczenie Fundatora o ustanowieniu fundacji w formie aktu notarialnego, wskazujące na cel fundacji oraz wykazujące składniki majątkowe przeznaczone na realizację tego celu (zachowania formy aktu notarialnego nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie),
- ustalenie przez Fundatora statutu fundacji, określającego jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków; statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji,
- wpis fundacji do KRS.
Rejestracja fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym:
- fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego,
- fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego,
- wniosek o wpis do rejestru stowarzyszeń, organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej składa się na formularzu KRS-W20 wraz z odpowiednimi do danego przypadku załącznikami. między innymi w postaci formularzy: KRS-WK (skład Zarządu i sposobu reprezentowania fundacji przez Zarząd), KRS-WK (skład organu kontroli wewnętrznej, np. Komisji Rewizyjnej, Rady Fundatorów czy Rady Nadzorczej), KRS-WF (dane Fundatora/ów) (ewentualnie jeśli fundacja przewiduje jednostki terenowe KRS-WA lub jeśli fundacja powstała wskutek połączenia lub podziału KRS-WH, fundacje, które chcą prowadzić działalność gospodarczą, mają dodatkowo obowiązek dołączyć do wniosku formularz KRS-WM, wskazujący zakres działalności gospodarczej) oraz dokumentów akt fundacyjny sporządzony w formie notarialnej bądź testament notarialny ustanawiający fundację (przy powołaniu fundacji testamentem), 2 egzemplarze statutu podpisane przez wszystkich fundatorów, uwierzytelnione notarialnie wzory podpisów Członków Zarządu (dla fundacji, która jednocześnie wpisuje się do rejestru przedsiębiorców), protokoły posiedzenia, na którym powołano władze fundacji wraz z odpowiednimi aktami ich powołania.
W Polsce podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę fundacji, ich zakładania i funkcjonowania jest ustawa z dnia 06 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 rok, nr 46, poz. 203 ze zm.).